„Początek” wieszczy upadek konceptu?

Najnowsza książka Dana Browna jest dobra. W odosobnieniu od poprzednich – bardzo dobra. Jednak czytelnik, który zna poprzednie powieści, wie, kto stoi za zabójstwem jeszcze zanim doczyta książkę do połowy. A to irytuje wymagającego odbiorcę. W wielu kwestiach D. Brown korzysta z pomysłów, wykorzystanych w poprzednich książkach. Ucieczka prywatnym samolotem czy fakt, że zabójcą jest ktoś, kto w pewien sposób pomaga Langdonowi i dysponuje ogromną wiedzą na temat tła wydarzeń, to tylko dwa spośród powtarzających się motywów.

Zbyt dosłowne oskarżanie w ciągu trwania powieści wysoko postawionego duchownego tylko utwierdza czytelnika w przekonaniu, że nie on za tym wszystkim stoi – za śmiercią przywódców religijnych, organizacją medialnego morderstwa i pościgiem za głównym bohaterem i – oczywiście – piękną kobietą.

Zmiana względem innych książek D. Browna jest spora, ale tylko w kwestii tła zaczerpniętego z historii, a w tym przypadku ze współczesności sztuki. Sam jednak bohater twierdzi, że nie czuje się dobrze w towarzystwie eksponatów Muzeum Guggenheima w Bilbao, co przekłada się także na odbiór przez czytelnika. Brown opowiadający o osiągnięciach naukowych i przeszłości sztuk plastycznych był bardziej przekonujący.

Oczekuje się od D. Browna, że intryga będzie bezbłędnie skonstruowana. I z jednej strony nie dopatrzyłam się w Początku jakiejś fabularnej wpadki, z drugiej – zdecydowanie zbyt wcześnie zaczęłam domyślać się, kto stoi za zabójstwem. Coś zatem nie zagrało, gdzieś genialny D. Brown musiał się zdradzić.

Spodobała mi się natomiast sama intryga związana z naukowym odsłonięciem tego, dokąd zmierza ludzki gatunek. Umocowana w badaniach, logiczna i przekonująca perspektywa rozwoju homo sapiens jest tak oczywista, że trudno uwierzyć, że nie mówi się o niej jako naukowym pewniku. Nieco inaczej jest z kwestią tytułowego początku – ponieważ autor tej myśli nie żyje w momencie jej opublikowania, sam Langdon nie może skonfrontować swoich wątpliwości, które wyraził zaraz po wysłuchaniu wywodu. I dobrze – zostawia to pole do własnej interpretacji przez czytelnika. Z drugiej strony jest dość zachowawcze w kwestii religii, a jak dobrze wiemy – D. Brown do tej pory zachowawczy nie był. Czyżby się wystraszył fali hejtu, jaka mogłaby na niego spłynąć od osób wierzących? Wchodzimy zatem w etap autocenzury pisarskiej D. Browna czy po prostu wyczerpały się koncepty mistrza?

Dan Brown, Początek, tłum. Paweł Cichawa, wyd. Sonia Draga, Katowice 2017.