Powieść Ellen Alpsten to literacki obraz XVIII-wiecznej Rosji, przywołanej z historycznym zacięciem, i jednocześnie literacka fantazja o biografii Marty Skowrońskiej, późniejszej Katarzyny I. Autorka żongluje pomiędzy faktografią a przypuszczeniami, zgrabnie wykorzystując to, co wiadome i to, o czym nikt wiedzieć nie może. Powieść stawia sobie za cel nakreślenie splotu wydarzeń, które doprowadziły do tego, że wiejska dziewczyna zostaje żoną cara Piotra I, a następnie, po jego śmierci, przejmuje władzę w Rosji. Jako tło historyczne autorka relacjonuje dzieje wielkiej wojny północnej oraz przemiany, jakich na terenie państwa wprowadził car - od obyczajowości przez szaloną budowę miasta w niekorzystnych warunkach ostrego północnego klimatu.
Autorka wybrała dla swojej bohaterki szereg cech charakteru, które umożliwiły jej nie tylko przetrwanie, ale także zdobycie uznania otoczenia. Piękna i pewna siebie, trafiła dodatkowo na sprzyjające okoliczności, które postawiły na jej drodze wybitnie namiętnego władcę Rosji. To silna bohaterka powieściowa, emocjonalna, charakterystyczna i nastawiona na działanie. Potrafiła sprzeciwić się mężczyznom, co w czasach, w których żyła, nie tylko nie było oczywiste, ale wręcz niedopuszczalne. Jej wyrachowanie wynika z doświadczenia życiowego i sprawia, że nie jest odbierana przez odbiorcę aż tak negatywnie, jak mogłyby wskazywać na to jej czyny. Trudno się dziwić osobie, która tak dużo przeszła, że wykazuje nieufność wobec innych i dąży do samostanowienia.
Niezaprzeczalną wartość książki stanowią nie tyle opisane wydarzenia z życia Marty/Katarzyny, co dokładny rys warunków bytowych w Rosji z czasów Piotra Wielkiego. Autorka przytacza przy okazji fabuły szczegóły życia dworskiego, mieszczańskiego czy w wojskowym obozie, tworząc spójną literacką całość, istotnie zbeletryzowaną, ale wciąż historyczną.
Za książkę dziękuję wydawnictwu Marginesy
Ellen Alpsten, Caryca, tłum. Daria Kuczyńska-Szymala, Warszawa 2022
Komentarze
Prześlij komentarz