Na granicy czytelniczego cierpienia i perwersyjnej przyjemności literackiego eksperymentu

Kiedyś czytałam przede wszystkim takie książki. Stojące gdzieś u kresu fabularności i szczycące się własną afabularnością. Sprawiało mi przyjemność, że musiałam wyzbywać się mechanizmów opierających się na linearności i z każdym tekstem zaczynać od nowa. Pustostany miały być takim powrotem do tego stylu lektury.

 

Było mi dziwnie, czyli tak, jak miało być, jednak przez pierwszą połowę książki miałam nieuchwytne i trudne do uzasadnienia wrażenie, że to już było. A tego w prozie eksperymentalnej nie lubię. Tak do połowy objętości czułam, że w tekście D. Kotas jest za dużo Magdaleny Tulli (tej ze Snów i kamieni), Herty Müller, a nawet klasycznego Schulza, a za mało jej samej. Nie dawało mi to przyjemności, na którą liczyłam, zaskoczenia tkanką tekstu i soczystości kreowanego świata. Później coś nagle zaiskrzyło, bohaterka bardziej się odsłoniła przed odbiorcą i Pustostany dostały życiodajnej krwi, która je zdefiniowała i ukonstytuowała jako specyficzny, samodzielny obraz literacki. Struktury otaczające bohaterkę rzeczywiście zaczęły żyć i przez moment poczułam się realnie, fizycznie wciągnięta w literacką przestrzeń tekstu. 

W tym wszystkim oczywiście bardziej chodziło o poetycki potencjał rzeczywistości, kreacyjną wizję narratorki i wykorzystywanie kontrastów pomiędzy tekstem a desygnatami, otaczającymi bohaterkę. Zdecydowanie książka dla osób, które lubują się w literackich dziwadłach lub chcą spróbować zmierzyć się z tekstem oscylującym na granicy odrzucenia przez czytelnika. W kontynuowaniu tej lektury, na którą nie miałam czasu, do której nie miałam głowy, było coś kompulsywnego i myślę sobie, że chyba w tym jest jej pokrętna siła. 

Dorota Kotas, Pustostany, wyd. Niebieska studnia, 2019.