Niepokojąca, zapadająca w pamięć, wywołująca dreszcze i klaustrofobiczne odczucia. Czyli świetna, bo chyba taka powinna być właśnie powieść z gatunku antyutopii.
W świecie stworzonym przez Holmqvist najważniejsza jest przydatność z punktu widzenia społeczeństwa.
Przydatny jest ten, kto ma dzieci, w ostateczności ten, kto ma ważny zawód, na przykład jest lekarzem. Ale przede wszystkim ważne są dzieci. Wizja społeczeństwa pozbawiona bezdzietnych ludzi po 50. roku życia, którą roztacza autorka, jest prawdopodobna, więc przeraża. Praktycznie brak tutaj elementów fantastycznych, odrealniających (może poza roślinami w stanie wiecznej płodności). Świat ma proste zasady - nie przydałeś się swoim dzieciom, przydasz się osobom, których społeczeństwo potrzebuje. I trafisz do jednej z Jednostek, w których przez kilkanaście miesięcy, najwyżej 3 lata, będziesz żyć w luksusie, poddając się testom, badaniom i będąc dawcą wszystkiego, co masz zdrowe - od kosteczek słuchowych i siatkówki ocznej, aż po serce.
Przydatny jest ten, kto ma dzieci, w ostateczności ten, kto ma ważny zawód, na przykład jest lekarzem. Ale przede wszystkim ważne są dzieci. Wizja społeczeństwa pozbawiona bezdzietnych ludzi po 50. roku życia, którą roztacza autorka, jest prawdopodobna, więc przeraża. Praktycznie brak tutaj elementów fantastycznych, odrealniających (może poza roślinami w stanie wiecznej płodności). Świat ma proste zasady - nie przydałeś się swoim dzieciom, przydasz się osobom, których społeczeństwo potrzebuje. I trafisz do jednej z Jednostek, w których przez kilkanaście miesięcy, najwyżej 3 lata, będziesz żyć w luksusie, poddając się testom, badaniom i będąc dawcą wszystkiego, co masz zdrowe - od kosteczek słuchowych i siatkówki ocznej, aż po serce.
Zasady są proste i chyba dlatego aż tak bardzo intensywne w odbiorze.
Odcinając się od okrucieństwa i nieludzkiej ekonomii, która jest główną zasadą rządzącą tą książką, muszę przyznać, że fabuła jest zaskakująca i dobrze skonstruowana jednocześnie. Główna bohaterka, która nie dopuszcza możliwości działania, pokazuje, jak bardzo system zmienia myślenie człowieka o samym sobie, ograniczając pojedynczego człowieka. Bo czy tytułowa Jednostka, będąca nazwą oddziału Banku Rezerw Biologicznych nie jest jednocześnie uwypukleniem tego, że jednostka (w znaczeniu 'człowiek') nic dla państwa nie znaczy?
Wiadomo, co się stanie z główną bohaterką. Wiadomo, co się stanie z innymi, którzy trafili do tego luksusowego miejsca. Nie wiadomo jednak, co zrobi państwo, kiedy braknie bezdzietnych. Siłą książki jest niedopowiedzenie, jakie zostawia autorka. Niedopowiedzenie dotyczące nie głównych założeń fabularnych, ale właśnie tej perspektywy czasowej, która lada dzień dosięgnie powieściową rzeczywistość.
Za książkę dziękuję Wydawnictwu
Ninni Holmqvist, Jednostka, tłum. Alicja Rosenau, Editio, 2019.
Komentarze
Prześlij komentarz