Trzech ważnych gości gada o języku

Mowa tu oczywiście o wydanej w 2014 roku świetnej książce, stworzonej z rozmów Jerzego Bralczyka, Andrzeja Markowskiego i Jana Miodka. Wszystko zależy od przyimka mimo pierwszego skojarzenia (ważne i poważne nazwiska) nie jest książką naukową. Profesorowie pokazują, jaki dystans mają do samych siebie i funkcji językowych wyroczni, jakie nadają im media, a co za tym idzie, także zwyczajni użytkownicy języka.

Rozmowy są swobodne, oparte na skojarzeniach i doświadczeniach profesorów. Tematy – zróżnicowane, od odmiany nazwisk (język polski jest fleksyjny!), przez wulgaryzmy (są to błędy kulturowe, a nie językowe), język reklamy, aż po kwestie brzmieniowe. Całość okraszona dowcipem i lekkością wypowiedzi, bez językoznawczych terminów, raczej swojsko i potocznie, choć, oczywiście – przede wszystkim poprawnie.

Książka uświadamia odbiorcy istnienie pewnych językowych zagwostek, wyjaśnia trudności i informuje. Na przykład odpowiada na pytanie, dlaczego liberalni przecież członkowie Rady Języka Polskiego nie akceptują formy ‘włanczać’, tak często przecież używanej? Odpowiedź wcale nie jest skomplikowana. Tak długo, jak użytkownicy języka będą mówić ‘włącznik’, nie zostanie zaakceptowane ‘włanczanie’. Profesorowie humorystycznie podchodzą na przykład do tematu żeńskich nazw zawodów, udowadniając, że racje feministek niekoniecznie są racjami. Nie boją się też wskazać przemawiających do przeciętnego odbiorcy reguł poprawności, takich jak ta, że nie mówi się ‘w cudzysłowiu’ tak, jak nie mówi się ‘w dupiu’. Fakt, bardziej to przemawiające do wyobraźni niż porównanie, którym sama się posługuję, by komuś wytłumaczyć, dlaczego forma ‘w cudzysłowiu’ jest błędna. Po prostu ‘w dupiu’ jest fajniejsze niż ‘w Krakowiu’ czy ‘w Piotrkowiu’.

Książkę polecam każdemu, komu stan polszczyzny nie jest obojętny i kto ma trochę dystansu do popełnianych przez siebie błędów językowych. Rozmówcy Jerzego Sosnowskiego nie wytykają błędów, ale pokazują język w ciekawych świetle, co pozwala zrozumieć mechanizmy rządzące językiem polskim.

Jerzy Bralczyk, Andrzej Markowski, Jan Miodek, Wszystko zależy od przyimka, rozmawia Jerzy Sosnowski, Warszawa 2014