Dobry pisarz nie siedzi na fejsie

Słyszeliście kiedyś o Jonathanie Franzenie? Ja nigdy. Tak, wiem. Na  świecie żyję krótko, a moje zainteresowania to literatura polska, nie amerykańska. Ale ok, wierzę, że to autor bestsellerów i w ogóle geniusz. Otóż przeczytałam właśnie wywiad Katarzyny Surmiak-Domańskiej z tym autorem, zamieszczony w grudniowym numerze „Książek”. Tytuł tekstu: Nasza zagłada nadejdzie online. Temat: przede wszystkim stosunek do aktywności na portalach społecznościowych. Radykalne diagnozy. I doza snobizmu.

Co prawda nie mam na szczęście ambicji pisarskich, bo gdybym miała, to biada mi, naiwnej. I choć mnie samej trudno zweryfikować lub ocenić spojrzenie Franzena, które jest nieprzychylne wobec tworzenie wszelkiego typu tweetów, postów i contentów, to niepokój wzbudza jedna myśl: „Nie da się napisać dobrej powieści na komputerze, który jest podłączony do Internetu” („Książki”, 4/2013, s. 9). Uważam, że to zbyt radykalne spojrzenie, choć muszę przyznać, że świadomość bycia online rozprasza. Paradoksalnie – mnie nawet przy pisaniu na blog. Dlatego dosyć często moje wpisy powstają po staroświecku, najpierw w wersji papierowej. Ale widzę postępy – magisterkę stukam już wprost na komputerze, co szalenie oszczędza mój czas. Ale rodzi niebezpieczeństwo jego straty właśnie na przebywaniu online. Dramatyczne, prawda? Dla Franzena – tak.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Jonathan_Franzen_at_the_Brooklyn_Book_Festival.jpg

Człowiek, który mówi o sobie, że jest „ponadprzeciętnie biegły w technologiach” (s. 11), odrzuca jako żenujące portale społecznościowe, korzystając z przywileju autora, który swoją pierwszą zwieńczoną sukcesem powieść wydał przed erą Facebooka. Dzięki temu nie jest zobowiązany przez wydawcę do blogowania, tweetowania czy like’owania. Natomiast nowy autor musi to robić. Musi być aktywny, by ludzie – potencjalni czytelnicy i dochód wydawcy – widzieli w autorze żywego, autentycznego człowieka. Franzen mówi, że takie działania niszczą wiarygodność autora. Bo dobry pisarz to pisarz skoncentrowany na tworzeniu literatury, a nie postów. Ma się wyróżniać spośród społeczeństwa. To wydawca ma go promować, a nie on sam – mówić o sobie. Tu też pojawia się teza o deprofesjonalizacji dziennikarstwa, konieczności samoizolacji pisarza, oraz wniosek, że „najlepsze powieści amerykańskie [ostatnich dziesięciu lat] zostały napisane przez osoby, które nienawidzą portali i blogów” (s. 11). Nie ulega wątpliwości, że Franzen zalicza swoje książki do tej czołówki. Nie mówię, że nie ma racji. Że pisarz musi mieć spokój i czas, tak łatwo pożerany przez Internet. Ale czy tu tkwi klucz? W tym zamykaniu się na nowe media? Zamieszczony dalej w „Książkach” esej tego autora zostawię sobie na później.

Katarzyna Surmiak-Domańska, Nasza zagłada nadejdzie online (wywiad z Jonathanem Franzenem), „Książki” 2013, nr 4(11), s. 8-11.